گلولام چیست؟
گلولام (glulam) کوتاه شده عبارت انگلیسی (Glued Laminated Timber) به معنی تیرچه چسبی لمینتی است. گلولام در واقع یک محصول مهندسی شده چوبی است که از چسباندن قطعات چوبی که به آن لمینت می‌گویند به دست می‌آید. در این پروسه محصولی که بدست می‌آید که می‌تواند در اندازه‌های مختلف از متوسط تا بسیار بزرگ باشد و شکل آن می‌تواند علاوه بر شکل نرمال چوب، خمیده هم باشد.
اولین بار در سال ۱۹۰۰ توسط آلمانی‌ها ابداع شد و متداول شدن آن در دیگر نقاط جهان ۵۰ سال طول کشید. از آن هم برای دکوراسیون و هم برای ساخت و ساز ساختمان استفاده می‌شود.
نحوه تولید گلولام
در نتیجه پروسه‌ی چسباندن لایه های چوبی با چسب تولید می‌شود و اندازه و طول آن می‌تواند بسیار بزرگ باشد. علی‌رغم افزایش اندازه، از نظر استحکام مقاوم‌تر از چوب معمولی است و برخلاف چوب معمولی، آفات معمول که به چوب آسیب می‌زنند را ندارد. همچنین با این پروسه می‌توان ستون‌های عظیم چوبی تولید کرد که این کار با چوب معمولی امکان پذیر نیست.
لمینت‌هایی که در تولید این یرچه چسبی لمینیتی استفاده می‌شود به وسیله اتصال دندانه و شانه به همدیگر وصل می‌شوند و آن را در ابعاد و طول‌های مختلف پدید می‌آورند. با دو گونه چوب وجود دارد.
ضخامت لمینت‌ها به نوع کاربرد گلولام تولیدی و نوع چوب استفاده شده بستگی دارد. قبل از چسب‌کاری، لمینت‌ها در ابعاد و ضخامت‌های منظم روی هم و کنار هم قرار داده می‌شوند. بعد از اعمال چسب، لمینت‌ها تا خشک شدن چسب تحت فشار قرار می‌گیرند. سپس قطعات تولید شده در اندازه‌های مختلف بریده می‌شوند و معمولا با عایقی ضدآب پوشیده می‌شوند.
بسیاری از تولید کننده‌گان قادر به تولید آن در هر شکل و اندازه‌ای هستند. تنها حمل و نقل، نوع استفاده و طرز استفاده عوامل محدود کننده شکل و اندازه آن هستند.
در تولید یک ستون گلولام می‌توان از لمینت‌های مختلف در جاهای مختلف ستون استفاده کرد. مثلا در قسمت‌هایی که ممکن است فشار بیشتری به ستون وارد آید از لمینت‌های با جنس مقاوم چوب استفاده می‌شود مثلا ابتدا و انتهای ستون‌های بزرگ چوب‌های مقاوم‌تر به کار می‌برند. همچنین اگر نیاز باشد که مقاومت ستون بیشتر از حد معمول شود، تولید کنندگان در جاهایی که ممکن است فشار بیشتری به ستون وارد آید از فلزات مختلف و معمولا فولاد استفاده می‌کنند. فولاد می‌تواند به صورت موازی با لمینت‌ها یا با زاویه از آنها قرار داده شود.
در زمینه استفاده در ساختمان سازی مزایای مختلفی را ارائه می‌دهد که بعضی از آنان را برمی‌شماریم.
- قطعات، انداره و طول‌های متنوع: می‌تواند در شکل‌های مستقیم و خمیده تولید شود و معمولا به عنوان ستون ساختمان‌ها استفاده می‌شود. به لطف اتصالات دندانه و شانه لمینت‌ها اندازه طولی گلولام محدودیتی ندارد و به طول دلخواه قابل تولید است
- استحکام زیاد در نتیجه پروسه تولید: از ستون‌های چوبی محکم‌تر است و مانند چوب آفات طبیعی ندارد. از نظر استحکام با فولاد قابل مقایسه است و وزن بسیار کمتری هم دارد.
- ثبات ابعادی بسیار بالا: گلولام از چوب‌های فراوری شده ساخته می‌شود که ثبات ابعادی بالایی دارند و رطوبت در آنها کنترل شده است. در نتیجه تغییر ابعاد و تکان در گلولام بسیار کم است اما باید توجه داشت که اگر شرایط محیطی بسیار نامطلوب باشد یا در جاهایی استفاده شود که رطوبت بسیار متغیر است، اقدامات احتیاطی لازم در کاربرد گلولام باید در نظر گرفته شود. مثلا استفاده از گلولام در استخر‌های داخل ساختمانی باید با ملاحظاتی همراه باشد.
- قابل اطمینان و با دوام: گلولام تحت استاندارد‌های بالایی تولید می‌شود و محصولات تولیدی باید آزمون‌های کیفی متعدد را پشت سر بگذارند. شرکت‌های کنترل کیفی متعددی در کشور‌های اروپایی، استرالیا و امریکا در سطح ملی مشغول فعالیت هستند و گلولام تولیدی در آن کشور‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند تا محصولات بی‌کیفیت به بازار راه پیدا نکنند.
مقاوم در برابر مواد شیمیایی: گلولام در برابر اکثر اسید‌ها، اکسید‌ها و مواد خورنده دیگر مقاوم است. مکان‌هایی که ممکن است گلولام در آنها در معرض مواد شیمیایی قرار بگیرد شامل کلینیک‌ها چه برای انسان و چه برای دام، بیمارستان‌ها، استخر‌ها و انباری‌ها است.
کاربردهای گلولام
خرپا برای معماری سقف: خرپا سازه‌ای است که دارای یک یا چند واحد مثلثی شکل است. این واحد‌های مثلثی شکل معمولا از ستون‌های مستقیم و باریک گلولام تشکیل شده‌اند که در دو انتها با مفصل‌هایی به هم وصل می‌شوند. نیروهای بیرونی که به این ساختار اعمال می‌شوند از طریق ستون‌های باریک به مفاصل منتقل و جذب می‌شوند. این نیروها یا به شکل کششی و یا به صورت فشاری هستند.
استحکام خرپا مدیون شکل مثلثی آن است. ستون‌ها با همدیگر ساختاری محکم تشکیل می‌دهند که در برابر نیروهای وارده به خود مقاوم هستند. در یک ساختمان دو نوع خرپا استفاده می‌شود. خرپاهایی که برای وصل کردن ستون‌های آنها از میخ استفاده می‌شود و معمولا در جاهایی استفاده می‌شوند که از دید مخفی هستند. خرپاهای معماری به آنهایی می‌گویند که به جزئیات آنها دقت بیشتری شده و ستون‌های زیباتری دارند. در وصل کردن ستون‌های این نوع خرپا از میخ استفاده نمی‌شود. این نوع خرپا درجاهایی استفاده می‌شود که در معرض دید قرار دارد و به زیبایی ساختمان لطمه نمی‌زند بلکه آن را زیباتر هم می‌کند.
مزایای استفاده از خرپای گلولام در سقف قابل توجه هستند. گلولام از نظر زیست محیطی نسبت به رقبا انتخاب بهتری است. در مقایسه با سقف‌های شیروانی متداول، سقف‌های خرپایی گلولام از ستون‌های باریک اما مقاوم‌تری بهره می‌برند که به نوبه خود وزن کلی سقف را کاهش می‌دهند.
همچنین با گلولام امکان مسقف کردن مساحت وسیع‌تری نسبت به دیگر روش‌های مسقف کردن وجود دارد. به علت سبک بودن ستون‌های گلولام ساخت و نصب آنها آسان است و به سرعت انجام می‌شود و نتیجه کار هم ساختازی زیبا و چشم نواز است.
کف پوش ساختمان: گلولام در کف سازی ساختمان در دو جنبه کاربرد دارد، هم از گلولام می‌توان در زیرساخت سطح اصلی استفاده کرد و هم از گلولام می‌توان به عنوان سطح اصلی استفاده کرد. کف پوش‌های گلولام باداوم، منعطف و سازگار با انواع و اقسام کاربرد‌ها هستند. حس قدرتمندی، صمیمیت، و زیبایی طبیعی که گلولام به محیط می‌بخشد از دلایل متداول بودن این نوع کف طی سالیان اخیر در بسیاری از کشور‌های جهان است.
کف پوش‌های گلولام از محصولاتی هستند که در هر زمانی طرفدار دارند و هیچ وقت دمده نمی‌شوند. این امر عمدتا مدیون زیبایی طبیعی این محصول و نبود محصول مشابه آن در بازار است.
کف پوش گلولام در دو نوع وجود دارد یکی قطعات جدا از هم لمینت است که در محل به هم وصل می‌کنند و دیگری لمینت‌های به هم پیوسته است که تنها در چند نقطه از هم جدا هستند و با مفصل دندانه و شانه یا مفصل زبان و شیار به هم متصل می‌شوند. کف پوش گلولام را برا اساس نوع استفاده و آب و هوای محل می‌توان از گونه‌های مختلف چوب سفارش داد همچنین باید توجه داشت که هر نوع چوب جلای خاصی نیاز دارد و نباید بین نوع چوب انتخابی و جلا مغایرتی باشد.
چارچوب بندی: ساختمان سازی کم وزن با استفاده از گلولام معمولا شامل ساختارهای چارچوبی و بست بندی شده (با بست محکم شده) است. این ساختار‌ها بر اساس نوع چوب با مواد مختلف روکش کاری می‌شوند. ساختارهای چارچوبی گلولام از ابعاد متوسط تا ابعاد بسیار وسیع قابل ایجاد است.
ساختمان‌هایی که با چارچوب‌های گلولام ساخته می‌شوند در جاهایی که نیاز است ساختمان سبک باشد مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلا در بارانداز‌های چوبی یا سطوح مرتفعی که با پایه ثابت شده‌اند و تحمل وزن بالا را ندارند استفاده می‌شوند. استفاده از ساختارهای گلولام در اقامتگاه‌های ساحلی و جنگلی بسیار متداول است این امر به دلیل قیمت مناسب، اندازه‌های گوناگون و زیبایی بصری آنها است.
تزئینات داخلی: تزئینات چوبی گلولام از زمان‌های گذشته تا به امروز طرفداران زیادی داشته است و کامل کننده دکوراسیون داخلی ساختمان‌ها بوده است. گلولام در ساخت در و پنجره‌های چوبی و دیگر اثاثیه منزل کاربرد دارد. تقریبا از هر نوع چوب گلولام می‌توان دکوراسیون داخلی درست کرد و این به طراح دکوراسیون و سلیقه مالک ساختمان بستگی دارد.
