وجه التزام در قرارداد اجاره به چه معناست؟
هر قراردادی به معنی پیمان یا توافق رسمی میان دو طرف، از حقوقی محسوب می‌شود و الزامات خاص خودش را نیز دارد. در واقع، گرچه صراحت یک قرارداد مشخص است، اما نحوه اعمال آن، چگونگی ایفای تعهدات آن و پابندی به آن در عمل و در زندگی روزانه مردم، دشوار می‌شود و اینجاست که نیاز به راهکارهای قانونی برای اجرای درست آنها ضرورت پیدا می‌کند.
بنابراین، همانطور که نظام قانونی و حقوقی، همیشه همه جوانب یک اثر حقوقی را در نظر می‌گیرد، در این مورد هم چون امکان نقض پیمان، پیمان شکنی و نقض موارد قرارداد وجود دارد، امکان تعیین و پرداخت حق خسارت ناشی از این پیمان شکنی را نیز با عنوان وجه التزام قرارداد میسر کرده‌است. در واقع، وجه التزام، میزان مبلغی است که هر یک از طرفین قرارداد حقوقی را ملزم می‌کند در صورت نقض قرارداد، تخطی و تخلف از آن به طرف مقابل پرداخت کند و ضمانت قانونی هم دارد. حال، در این مطلب به شما می‌گوئیم که وجه التزام، در قرارداد اجاره به چه معناست؟
در این مطلب می‌خوانیم:
قرارداد اجاره و نحوه و شرایط تنظیم آن
وجه التزام در قرارداد اجاره
اهداف وجه التزام در قرارداد اجاره
قرارداد اجاره و نحوه و شرایط تنظیم آن
تصور کنید بعد از مدت‌ها که جست و جوی خانه‌ای برای اجاره، در نهایت خانه‌ای را که دوست دارید و مناسب شرایط شماسا، پیدا می‌کنید. حالا باید با صاحب خانه، برای اجاره آن، بر سر موارد اجاره به توافق برسید و این موارد را به طور رسمی طی یک قرارداد حقوقی و رسمی ثبت کنید. به طور معمول، این فرایند با حضور یک عامل، مثلاً نماینده دفتر املاک و مستغلات یا یک نهاد حقوقی به طور مستقیم یا غیر مستقیم، انجام می‌شود. بنابراین، قرارداد اجاره، یک توافق رسمی و حقوقی است که میان صاحب خانه ( موجر ) و مستأجر تنظیم می‌شود و به موجب آن، صاحب خانه به مستأجر حق اشغال محل مورد نظر را با شرایط قید شده می‌دهد.
چنین قراردادی، می‌تواند نوشته شده، ثبت شده، کلامی یا ضمنی باشد، اما از آنجا که قرارداد اجراه، مهم‌ترین بخش رابطه‌ی میان صاحب خانه و مستأجر است، باید به صورت کتبی نوشته و ثبت شود. مزیت یک قرارداد اجاره ثبتی و کتبی، در این است که شرایط مورد نظر طرفین به صورت شفاف مشخص و قید می‌شود و دیگر قابل تغییر نیست، مگر در صورت توافق طرفین که می‌توان در چنین صورتی، قرارداد را اصلاح کرد. همچنین، هر یک از طرفین قرارداد، یک نسخه رونوشت از قرارداد را باید نزد خود تا پایان قرارداد نگه دارند.
قرارداد اجاره، شامل اطلاعات و مشخصات صاحب خانه، اطلاعات و مشخصات مستأجر یا افراد ساکن در محل اقامت، مدت زمان قرارداد ( معمولاً یک ساله)، اطلاعات و مشخصات ملک مورد نظر و شرایط اجاره، مانند حق اجاره ماهیانه، حق سپرده یا رهن می‌شود. همانطور که گفته شد، قرارداد اجاره مدت زمان مشخصی دارد که شرایط و ضوابط داخل قرارداد تا پایان قرارداد باید از سوی طرفین قرارداد اجاره رعایت شود و در صورت نقض یا پیمان، از سوی مراجع قانونی قابل پیگیری است.
وجه التزام در قرارداد اجاره
در قرارداد اجاره، طرفین می‌توانند مبلغی را به عنوان وجه التزام در نظر بگیرند. به این معنی که اگر هر یک از طرفین قرارداد، هر یک از موارد قرارداد را نقض کند، مجبور به پرداخت حق خسارت به طرف مقابل است. با یک مثال، موضوع وجه التزام در قرارداد را روشن‌تر بیان می‌کنیم.
فرض می‌کنیم، یک قرارداد اجاره میان صاحب خانه و مستأجری برای مدتی مشخص منعقد شده‌است. با توجه به مدت زمان تعیین شده در قرارداد، مستأجر باید در موعد مقرر و مشخص شده، محل اجاره را تخلیه کند. در صورت خودداری مستأجر از تخلیه محل اجاره، از سوی مراجع قانونی و قضایی ملزم به ایفا و اجرای تعهد است، اما معمولاً خسارت ناشی از زمان تلف شده در فرایند پیگیری مراجع قانونی، جبران نمی‌شود. برای همین، از نظر قانونی، وجود وجه التزام در قرارداد موجب می‌شود تا این خسارت به صورت مالی جبران شود. از طرفی، وجود وجه التزام در قرارداد اجاره، تخلف از شروط، ضوابط و موارد قرارداد را برای طرفین مشمول پرداخت هزینه، خسارت و جریمه می‌کند و در نتیجه احتمال تخطی و تخلف کاهش می‌یابد.
در واقع، وجه التزام، شرط کیفری است که در زمان انعقاد قرارداد میان طرفین، در مورد خسارت ناشی از تخلف در اجرای تعهدات و شرایط قرارداد مشخص می‌شود و شامل تأخیر در اجرای آنها، عدم اجرای کل تعهد یا عدم اجرای جزئی از تعهد می‌شود.
اهداف وجه التزام در قرارداد اجاره
هدف از در نظر گرفتن وجه التزام در قرارداد اجاره، همانطور که گفتیم جلوگیری یا کاهش امکان تخلف، نقض یا امتناع از رعایت شروط و ضوابط قید شده در قرارداد است. به این ترتیب که هرگاه یکی از طرفین، در اجرای تعهد خود، تخلف کند، در زمان مقرر آن را اجرا نکند، تمام یا بخشی از آن را به جا نیاورد، وجه التزام او را ملزم به پرداخت خسارت می‌کند.
به طور کلی، اهداف وجود وجه التزام در قرارداد اجاره به شرح زیر است:
تأثیر آن در امتناع هر یک از طرفین در تخلف و تنقض تهعدات : به این ترتیب که تخلف، تخطی و نقض تعهدات را برای طرفین قرارداد پرهزینه می‌کند و امکان تخلف را کاهش می‌دهد.
ضمانت اجرایی برای تخلف از قرارداد : هنگامی که یک قرارداد نقض می‌شود به نفع طرف مقابل تخلف کننده عمل می‌کند و از حقوقش دفاع می‌کند.
جبران خسارت یا آسیب مالی نشاسی از نقض قرارداد : نفض بخشی از یک تعهد یا کل آن، برای طرف مقابل، حقی را به عنوان حق فسخ ایجاد می‌کند و با توجه به این که پیگری آن از مواضع قانونی زمان میبرد، کل ضرر و خسارت جبران نمی‌شود و باید خسارت زمان تلف شده نیز پرداخت شود که وجه التزام این امکان را فراهم می‌کند.
بنابراین، زمانی که میان دو طرف، قراردادی حقوقی تنظیم می‌شود، قرارداد بین آنها لازم الاجرا است ، به این معنی که دو طرف ملزم، مکلف و موظف به اجرای موارد، شروط، تعهدات و ضوابط قرارداد هستند . درصورتی که یکی از دو طرف قرارداد در موعد مشخص شده به تعهد خود عمل نکند ، باید مبلغی را به عنوان خسارت یا همان وجه التزام به طرف مقابل پرداخت کند. پس وجه التزام، مبلغی است که طرفین قرارداد در زمان انعقاد قرارداد پیش بینی می‌کنند تا در صورت تخلّف هر کدام از آنها، به عنوان خسارت به طرف مقابل پرداخت شود و می‌تواند به عنوان یکی از الزامات قرارداد اجاره، در آن گنجانده شود.
