از روزی که بشر به یکجا نشینی و ساخت سرپناه برای خود روی آورده، تا به امروز به تدریج تکنولوژی‌های مختلفی در رابطه با ساخت مسکن و خانه برای خود اتخاذ کرده است. در قرن حاضر و با پیشرفت شگفت‌آور فناوری و علم، دیگر شاهد تکنولوژی‌های گسترده و پیچیده جهت ساخت بناهای محکم و غول‌آسا هستیم. در این رابطه افراد متخصص و ماهر دست به کار شده و شیوه‌هایی استاندارد و مطمئن را برای ساخت یک فضای مسکونی، اداری و… به کار می‌گیرند. اجرای سقف کامپوزیت یکی از پر استفاده‌ترین فناوری هاست که بشر امروز برای ساختمان‌سازی از آن بهره می‌گیرد.
ما در این متن ضمن معرفی سقف کامپوزیت، به ذکر شرحی از مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.
انتخاب سقف مناسب برای ساختمان سازی
بدون شک پاسخ دادن به اینکه از بین تکنولوژی‌ها و انواع سقف‌های موجود، کدام یک برای ساختمان یا سازه‌ی مورد نظر مناسب است، کار هر کسی نخواهد بود. مهندسین عمران برای شناخت انواع فناوری‌های ساخت سقف (از جمله سقف کامپوزیت)، بررسی معایب و مزایای هر کدام و نتیجه گیری نهایی سال‌ها علم اندوخته‌اند.
انتخاب سقف متناسب با نوع و ویژگی‌های ساختمان مورد نظر، علاوه بر اینکه کیفیت کار نهایی را بالا میبرد، قیمت تمام شده‌ی ساخت را نیز تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد. معیارهای انتخاب یک سقف مناسب، سرعت اجرای سازه، وزن نهایی که بر ساختمان وارد می‌شود، قیمت تمام شده‌ی سقف و مانند آن خواهد بود.
بنابریان قبل از ساخت سازه، می بایست نقشه و طرح مورد نظر برای آن در نظر گرفته شده باشد و محاسبات و توجیهات متناسب بررسی شده باشد. اگر وزنی که ساختار نهایی سقف بر بدنه‌ی ساختمان وارد می‌کند بیش از حد تحمل سازه باشد، می‌بایست از آن صرف نظر نموده و با طرح دیگری جایگزین شود. تمامی این بررسی‌ها برای تصمیم گیری قبل از شروع کار بسیار جدی بوده و امنیت و دوام سازه را تضمین می‌نماید.
انواع روش های اجرای سقف
قبل از شروع بحث، به طور مختصر عمده‌ترین سقف‌هایی را که تا کنون بشر از آن‌ها بهره گرفته است، نام می‌بریم:
- سقف تیرچه‌دار ( شامل سقف‌های تیرچه بلوک، تیرچه یونولیت، تیرچه بلوک کرومیت و سقف سیاک)
- سقف کامپوزیت ( شامل کامپوزیت فلزی، کامپوزیت کرومیت، عرشه فولادی و ROOFIX)
- سقف دال بتنی ( شامل دال پیش تنیده، مجوف و دال پیش ساخته)
در این مقاله ما با تمرکز بر روی گروه سقف‌های کامپوزیت، برخی از مهم‌ترین اطلاعات لازم را برای شما ذکر خواهیم کرد.
تاریخچه سقف کامپوزیت
قبل از اینکه به این سوال بپردازیم که سقف کامپوزیت چیست، ابتدا به این مساله می‌پردازیم که بشر چگونه به سمت ابداع چنین سقفی پیش رفت. اولین افرادی که این نوع سازه را ابداع نموده بودند، از آن برای ساخت پل‌ها استفاده می‌کردند. بعدها انسان به این فکر افتاد که از این سازه با اعمال تغییرات و ایجاد تنوع می‌توان در ساخت سقف ساختمان‌ها نیز بهره گرفت.
این سقف‌ها عایق حرارت بوده و به دلیل اینکه بلوک‌های سفالی در داخل سازه قرار نمی‌گیرد، بطور پیش فرض فضای لازم برای عبور لوله‌های تاسیساتی را دارند. هم چنین وزن سبک این سازه در کنار مزایای متعدد سقف کامپوزیت، سبب رواج تدریجی استفاده از آن شده است.
اجزای تشکیل دهنده سقف کامپوزیت
فارغ از لوازم کلی که برای اجرای این نوع از سقف مورد نیاز است؛ از جمله انبر، ویبراتور، پمپ بتن، چکش، انبر آرماتوربندی و… برخی از مهم‌ترین اجزای هر سقف را نام می‌بریم.
- سقف کامپوزیت معمولی یا فلزی: تیر فرعی، میلگرد، بتن، برشگیر.
- سقف کامپوزیت کرومیت: تیرچه‌های فلزی کرومیت، قالب فلزی، بتن رویه، کلاف عرضی، میلگردهای حرارتی.
- سقف کامپوزیت عرشه فولادی: ورق فولادی، میلگرد، بتن، برشگیر.
- سقف کامپوزیت روفیکس: قالب روفیکس، میلگرد، بتن، برشگیر.
اجرای سقف کامپوزیت
سقف‌های کامپوزیت، ترکیبی از بتن، فولاد و برشگیر هستند. میلگردهای حرارتی نیز بطور عمود بر تیرها جوش داده می‌شوند تا بتن ترک نخورده و محکم بماند. این پروفیل‌های آهنی که عضو کششی ساختمان محسوب شده و سایز 11-8 دارند، با فاصله 20 تا 30 سانتیمتری از یکدیگر تعبیه می‌شوند.
برای قالب بندی و اجرای سقف کامپوزیت، از دو روش اجرا با شمع‌بندی و بدون شمع‌بندی استفاده می‌گردد. هر یک از این روش‌ها محاسبات مخصوص خود را داشته و پس از بررسی مهندس مسئول، انتخاب می‌شوند. در این روش‌ها، برای قالب‌بندی از تخته کوبی یا یونولیت استفاده می‌کنند که مورد اول ترجیحا بهتر از دومی است، زیرا مزایایی دارد که روش دیگر ندارد.
در قالب بندی تخته‌کوبی، پس از پایان یافتن بتن‌ریزی می‌توان تخته‌ها را به واسطه‌ی نایلونی که بین بتن و تخته وجود دارد، از آن جدا کرد. تخته استحکام لازم برای انجام عملیات بتن ریزی را دارد. به‌علاوه، با برداشتن تخته‌های چوبی، زیر سقف فضایی به منظور عبور تاسیسات ساختمانی مانند لوله‌ها و سیم‌ها ایجاد می‌شود.
این درحالی است که وقتی از یونولیت برای قالب بندی استفاده نماییم، نمی‌توان در پایان آن را از سازه جدا کرد. بنابراین فضای خالی زیر سقف بوجود نیامده و با اشغال فضا امکان عایق بودن برای حرات نخواهد داشت. همچنین به دلیل عدم داشتن استحکام کافی در یونولیت، قالب‌بندی با آن نیازمند شمع‌کوبی است.
همان‌طور که ذکر کردیم، امروزه از چهار نوع سقف کامپوزیت در سازه‌ها استفاده می‌گردد. در اجرای این گونه سقف‌ها باید برای درگیری فولاد و بتن از زائده‌هایی به نام گل میخ و یا ناودانی بریده شده استفاده کرد. برشگیر یا گل میخ که به شکل ناودانی هستند، به‌منظور ایجاد یکپارچگی در کل تیر در سقف کامپوزیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعلاوه، در زیر این سقف‌ها برای اینکه تیرآهن نمایان نباشد، از سقف کاذب استفاده می‌شود.
مزایای سقف کامپوزیت
- وزن سبک یا نسبتا سبک دارند.
- سرعت اجرای این نوع سقف نسبت به انواع سقف تیرچه بتنی و کرومیت بالاتر است.
- در مقایسه با سقف‌های تیرچه بلوک، سقف کامپوزیت به سبب یکپارچگی بیشتر، مقاومت بیشتری نسبت به زلزله از خود نشان می‌دهد.
- اجرای آن می‌تواند بدون نیاز به شمع انجام شود.
- در این سقف فولاد کمتری مصرف می‌شود.
- به دلیل وجود فضاهای خالی در اجرای سقف به روش بدون شمع بندی، تا حدودی عایق حرارت است.
- کاهش ارتفاع نیمرخ فولادی در این سقف، نسبت به حالت تیر معمولی.
- سقف کامپوزیت عموما نیاز به استفاده از بلوک‌های پر کننده ندارد.
- این سقف نیاز به کلاف عمود بر تیرچه‌ها نخواهد داشت.
معایب سقف کامپوزیت
- بدلیل اینکه نیاز به سقف کاذب در سطح زیرین سقف وجود دارد، قیمت تمام شده‌ی آن از سایر انواع سقف بیشتر است.
- گرچه سرعت اجرای خود سقف کامپوزیت بالاست، اما به دلیل نیاز به اعمال سقف کاذب و نیاز به نبشی کشی، زمان بیشتری برای اتمام کل پروژه صرف خواهد شد.
- گفته می‌شود این سقف‌ها لرزش داشته و به همین دلیل، اکثر اوقات گزینه مناسبی برای سقف پروژه‌های مسکونی نخواهد بود.
- در ساختمان‌های چند طبقه، در صورت نیاز به تعمیر تاسیسات مانند لوله‌های آب‌رسانی و گازرسانی، امکان دسترسی راحت به تاسیسات وجود ندارد.
در این متن سعی کرده‌ایم سقف کامپوزیت و خصوصیات آن را بررسی کنیم. این سقف مزایا و معایب متعددی نیز دارد که به طور اجمالی ذکر گردید. برای تصمیم به استفاده از این نوع سقف در سازه‌های ساختمانی، موارد متعددی در کنار مزایا و معایب آن در نظر گرفته می‌شود.
