پودر بندکشی نوعی ملات آماده است که با افزودن آب به آن، آماده شده و به‌کار گرفته می‌شود. در ساخت این پودر مواد شیمایی آلی و معدنی مختلفی استفاده می‌گردد که در تماس با آب یک مخلط خمیری شکل را به وجود می‌آورند. به‌کارگیری این پودر برای پرکردن درزها، محکم کردن اتصالات و ایجاد یکنواختی بین کاشی‌ها، سرامیک‌ها و دیگر مصالح ساختمانی ضروری است. پودر بندکشی بسته به مواد سازنده و کاربردها انواع مختلفی دارد که در ادامه، آن‌ها را توضیح خواهیم داد. علاوه بر این، در این مقاله همچنین به بررسی سایر مسائل مهم در رابطه با این پودرها نیز خواهیم پرداخت.
پودر بندکشی و کاربردهای آن
همان‌طور که دیدیم، مهم‌ترین ویژگی این پودر، پس از سخت شدن آن است که سطحی یکنواخت ایجاد می‌کند و به این ترتیب درزها را نفوذناپذیر می‌سازد. این پودر در بندکشی انواع کاشی، سرامیک، سنگ و موزاییک کاربرد دارد. همچنین می‌توان از آن برای پر کردن درزهای غیرمتحرک تا عرض ۱۰ میلی‌متر بهره برد. بندکشی کف و دیوار حمام، آشپزخانه، بالکن و… نیز می‌تواند با این پودر انجام شود. درزبندی قطعات سیمانی، بتنی و به‌طور کلی تمام درزها و بندها تا عمق ۱۵ میلی‌متر نیز با این پودر انجام می‌شود.
خواص و مزایای پودر بندکشی
از مهم‌ترین مزایای پودر بندکشی می‌توان به چسبندگی بسیار بالای آن به جداره‌ی انواع کاشی و سرامیک اشاره کرد. همچنین این پودر استحکام بین مصالح ساختمانی را با پر کردن درزهای بین آن‌ها تامین و از سقوط آن‌ها جلوگیری می‌کند. پوشش‌دهی، ایجاد عایق و جلوگیری از نفوذ رطوبت به لایه‌های زیرین، از دیگر خواص مهم پودر بندکشی به‌شمار می‌روند.
خاصیت آنتی‌باکتریال از دیگر مشخصه‌های درخور اهمیت پودر بندکشی است. پودر بندکشی به‌واسطه‌ی این خاصیت از رشد باکتری و قارچ‌ها در حمام‌ها، سرویس‌های بهداشتی، استخرها و هر مکان مشابه دیگری که به‌نحوی در معرض رطوبت است، ممانعت به‌عمل می‌آورد.
مقاومت در برابر ترک خوردگی، جلوگیری از شکستن سطوح مورد استفاده، افزایش سرعت در کاشی‌کاری و همچنین حفظ پاکیزگی کاشی و سرامیک را می‌توان دیگر مزایای استفاده از این پودر دانست. پودر بندکشی همچنین با رنگ‌های متنوعی ساخته می‌شود و از این حیث، با هماهنگی رنگ کاشی‌ها و درزها، نقش به‌سزایی در زیبایی محیط ایفا می‌کند.
پودر بندکشی نانو
پودر بندکشتی بسته به موادی که از آن ساخته شده و کاربردی که دارد، در انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شود. اولین نوع پودر بندکشی که قصد داریم در اینجا به آن بپردازیم، پودر بندکشی نانو است. این پودرها، همان‌طور که از نامشان برمی‌آید، از نانوپلیمرها ساخته می‌شوند. یکی از ویژگی‌های مهم نانوپلیمرها این است که در رنگ‌های مختلفی تولید می‌شوند. این موضوع باعث ایجاد تنوع رنگی در پودرهای بندکشی نانو می‌شود که این تنوع رنگی می‌تواند به‌لحاظ تامین زیبایی در محیط از اهمیت بالایی برخوردار باشد.
پودر بندکشی آنتی‌باکتریال
استفاده از مواد آنتی‌باکتریال امروزه در حوزه‌های گوناگون با استقبال فراوانی روبه‌رو شده است؛ مخصوصاً آن‌که به‌کارگیری آنتی‌باکتریال‌ها در مکان‌های که در معرض رطوبت قرار می‌گیرند، تا حد زیادی ضروری است. چرا که این مواد نقش پررنگی در جلوگیری از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها در این محیط‌ها ایفا می‌کنند.
از پودر بندکشی آنتی‌باکتریال به‌طور گسترده در حمام‌ها، سرویس‌های بهداشتی، استخرها و… استفاده می‌شود. علاوه بر این، استفاده از این پودر در بیمارستان‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند باعث ایجاد محیطی تمیز و استریل در فضاهای درمانی شود. از دیگر ویژگی‌های مهم این پودر می‌توان به انعطاف‌پذیری بالا و قیمت زیاد آن اشاره کرد.
پودر بندکشی رنگی
پودرهای رنگی به‌طور معمول از ترکیب سیمان پرتلند یا سیمان سفید با دیگر مواد شیمایی تولید می‌شوند. همین امر باعث می‌شود تا مشخصات ظاهری این دسته از پودرها به‌راحتی تغییرپذیر باشد. به‌منظور ایجاد تنوع رنگی گسترده، در این پودرها از مواد رنگی مختلفی استفاده می‌شود. از این پودرها معمولا در بندکشی کاشی‌های طرح‌دار استفاده می‌شود. به‌طور کلی در مواقعی که تزئینات، زیبایی و رنگ بیشترین اهمیت را داشته باشد، استفاده از این نوع پودر نسبت به سایر پودرها ارجحیت دارد.
ذکر این نکته نیز ضروری است که تفاوت رنگ در پودرهای رنگی عمدتاً ارتباطی با خواص شیمیایی و مکانیکی آن‌ها ندارد. به عبارت دیگر خواص شیمیایی و مکانیکی این پودرها عمدتاً یکسان است. خواص شیمیایی تنها در حالتی تغییر می‌کند که به جای رنگ های معمولی، از مواد شیمیایی خاصی به‌منظور تغییر رنگ استفاده شود.
هر کدام از پودرهای رنگی معمولاً کاربردهای خاص خود را دارند؛ مثلاً پودر سفید به‌منظور پر کردن درز در کاشی‌ها و سرامیک‌هایی که خود نیز سفید رنگند استفاده می‌شود. پودر سیاه به‌منظور پر کردن درز و ترک خودگی در سازه‌های بتنی و پودر آبی در بندکشی کاشی‌ها و سرامیک‌های بیمارستانی به‌کار گرفته می‌شوند.
پودر بندکشی رنگی اصلاح‌شده با لاتکس
کاربرد عمومی این پودرها نیز مشابه سایر پودرهای بندکشی است؛ تنها به‌منظور دستیابی به برخی خواص کاربردی دیگر، در ساختار این پودرها، از لاتکس استفاده می‌شود. لاتکس نوعی ماده‌ی پلیمری است که رنگی شیری دارد و آن را می‌توان به‌طور طبیعی یافت و یا به‌طور مصنوعی ساخت. این ماده در افزایش خاصیت کشسانی و بالا بردن انعطاف‌پذیری که در فرآیند بندکشی حائز اهمیت است، نقش به‌سزایی دارد.
پودر بندکشی ضد آب و ضد اسید
پودر بندکشی ضد آب، نوعی پودر است که بعد از ترکیب با آب، ساختاری ضد آب را به‌وجود این می‌آورد. به عبارت دیگر، این پودر پس از سفت شدن از نفوذ رطوبت ممانعت جلوگیری می‌کند. مهم‌ترین ماده‌ی به‌کاررفته در این نوع پودرها، رزین‌ها هستند. علاوه بر ضدآب بودن، از دیگر ویژگی مهم رزین‌ها، می‌توان به مقاومت بالای آن‌ها در برابر سایش نیز اشاره کرد.
پودر بندکشی ضد اسید نیز نوعی پودر است که مقاومت مناسبی در برابر انواع اسیدهای ضعیف و متوسط دارد. در ساخت این نوع پودر از مواد پرکننده‌ی معدنی مخصوص و رزین‌های پودری، به‌عنوان مکمل، استفاده می‌شود. استفاده از پودرهای ضد اسید، معمولا در بندکشی کف آزمایشگاه‌های شیمیایی کاربرد دارد.
پودر بندکشی در انواع مصالح ساختمانی
پودر بندکشی بسته به کاربرد در بندکشی انواع مختلف مصالح ساختمانی نیز در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرد. آجر، کاشی، سرامیک و سنگ مهم‌ترین مصالحی هستند که به بندکشی نیاز دارند. با توجه با همین مسئله، پودر بندکشی نیز در دسته‌هایی نظیر پودر آجر، کاشی، سرامیک و سنگ قرار می‌گیرد.
پودر آجر نوعی پودر ساختمانی بر پایه‌ی سیمان و پودر سنگ است که در فضاهای داخلی و خارجی ساختمان‌ها، به‌منظور پر کردن فضای ببین آجرها استفاده می‌شود. استفاده از این پودر برای پرکردن بندهایی با فاصله‌ی ۶ تا ۲۰ میلی‌متر کاربرد دارد. از مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع پودر استحکام بالای آن است.
پودر سرامیک و کاشی دانه‌های بسیار ریزی دارد و با توجه به مواد مختلفی که در ساخت آن استفاده می‌شود، یکی از متنوع‌ترین انواع پودرهای بندکشی به‌شمار می‌رود. در ساخت پودر سرامیک و کاشی، از افزودنی‌های گوناگونی نظیر لاتکس، اپوکسی و مواد رنگی استفاده می‌شود. از ویژگی‌های شاخص این پودر می‌توان به انعطاف بالای آن اشاره داشت.
به پودر سنگ اصطلاحاً سیمان سفید نیز گفته می‌شود. این پودر زبرترین و ارزان‌ترین پودر در میان انواع پودرهای بندکشی به‌شمار می‌رود. دانه‌های این پودر بزرگ است و از آن معمولاً برای پر کردن فواصل بین سنگ‌های ساختمان‌ها استفاده می‌شود. این پودر از کمترین انعطاف و بیشترین استحکام در مقایسه به سایر پودرها برخوردار است.
روش مصرف پودر بندکشی
روش مصرف پودر بندکشی نیز همچون سایر مواد ساختمانی، از اصول مشخصی پیروی می‌کند. درزهایی که قرار است با پودر بندکشی پر شوند باید از هرگونه گرد و غبار و چربی عاری شوند. چسب کاشی باید قبل از اجرای بندکشی کاشی کاملاً سخت شده باشد. بهتر است که مخلوط کردن پودر و آب با استفاده از همزن برقی یا همان دریل پره‌دار انجام شود. اصولا باید به هر کیسه‌ی ۵ کیلوگرمی از پودر ۲/۱ تا ۳/۱ لیتر آب اضافه گردد.
همچنین، تناسب اندازه‌ی ظرفی که پودر و آب در آن مخلوط می‌شوند با حجم مخلوط و سرعت کار ضروری است و باید به آن توجه شود. پودر باید به‌آرامی به آب اضافه شود، در غیر این صورت کیفیت مدنظر حاصل نخواهد شد. نکته‌ی مهم دیگر در این رابطه، آن است که در حین افزودن پودر به آب همزن برقی باید روشن باشد و مخلوط کردن، تا زمانی که ملات همگنی به‌وجود بیاید ادامه یابد.
پس از تشکیل ملات همگن اولیه، باید آن را به‌مدت کوتاهی در حدود ۵ دقیقه رها کرد. سپس عمل مخلوط کردن، دوباره برای زمان کوتاهی تکرار شود و بعد از آن، با استفاده از یک کاردک پلاستیکی، عملیات بندکشی انجام پذیرد. پس از بندکشی، ۱۰ تا ۲۰ دقیقه به ملات زمان داده می‌شود تا از حالت خمیری خارج شود و سپس سطح آن با اسفنج مرطوب تمیز گردد. در صورتی که این‌کار با عجله و پیش از آن‌که ملات حالت خمیری‌اش را از دست داده باشد، انجام شود، امکان تغییر رنگ ملات و نیز بروز ترک در سطح وجود خواهد داشت.
سایر نکات مهم در رابطه با بندکشی
علاوه بر اصول کلی ذکرشده، توجه به برخی جزئیات نیز برای دستیابی به کیفیتی مطلوب ضروری است. برای بندکشی سطوح افقی، به‌منظور سهولت اجرای کار، بهتر است که از آب بیشتری برای ایجاد ملات استفاده کرد. با این وجود، توجه داشته باشید که میزان آبی که اضافه می‌شود، حد مشخصی دارد و افزودن بیش از حد آب می‌تواند به بروز ترک ختم شود.
در زمان کار محدوده‌ی دمایی باید چیزی بین حداقل ۱۰ و حداکثر ۳۵ درجه‌ی سانتی‌گراد باشد. در صورت گرم و خشک بودن آب و هوا و یا وزش باد، سطح کار باید هر چند ساعت به‌تناوب آب‌پاشی شود. مرطوب نگه داشتن سطح، برای دستیابی به کیفیت مطلوب ضروری است. دیگر نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، پر شدن کامل درزها است. برای پر شدن درز استفاده از ماله یا کاردک پلاستیکی می‌تواند کارآمد باشد. پوشاندن لبه‌ی درزها به‌منظور ممانعت از تغییر رنگ کاشی‌ها، در صورت استفاده از کاشی‌های متخلل، نیز ضروری است.
در صورتی که تخلل کاشی‌ها زیاد باشد، بهتر است برای حصول کیفیت مطلوب، قبل از اجرای بندکشی کاشی‌ها، درزها را مرطوب نمود. آخرین نکته نیز آن است که پس از مخلوط کردن پودر با آب، مخلوط حاصل باید حداکثر ظرف مدت ۱ ساعت استفاده شود، چرا که در غیر این‌صورت کارآیی خود را از دست خواهد داد. با توجه به این نکته، مقدار مخلوط آماده‌شده حتماً باید به‌قدری باشد که در زمان ذکرشده مصرف شود.
ترمیم بندکشی
پس از بندکشی، معمولا همچنان نواقصی وجود خواهد داشت و همه‌ی درزها و شکاف‌های بین سرامیک‌ها و کاشی‌ها پس از بندکشی پر نمی‌شوند. از همین رو، بعد از انجام بندکشی، وجود مرحله‌ی دیگری به‌منظور ترمیم بندکشی و رفع این نواقص ضروری است. در صورت سهل‌انگاری در ترمیم، آب می‌تواند به‌راحتی از شکاف‌های باقی‌مانده به سطوح پایین‌تر نفوذ کند و مشکلاتی را به وجود بیاورد. معمولاً در ترمیم بندکشی، از چسب‌های به‌خصوصی که به چسب بندکشی معروف هستند، استفاده می‌شود.
حفاظت و ایمنی
پودر بندکشی در شمار مواد خطرناک برای سلامتی انسان و محیط زیست قرار نمی‌گیرد؛ با این حال، به‌هیچ وجه نباید کوچک‌ترین تماسی با چشم داشته باشد. همچنین این ماده خوراکی نیست و بلعیدن آن به‌اشتباه می‌تواند بسیار خطرآفرین باشد. در صورت بلعیدن پودر حتماً باید بدون فوت وقت به پزشک مراجعه شود.
بهتر آن است که از تماس این پودر با پوست ممانعت به‌عمل آید؛ همچنین استفاده از ماسک و خودداری از تنفس گرد و غبار پودر بندکشی نیز ضروری است؛ به طور کلی، توصیه می‌شود که افراد در هنگام کار با پودر بندکشی حتماً نکات ایمنی را رعایت و به‌منظور پیشگیری از بروز هرگونه مشکل احتمالی، از ماسک، دستکش و عینک ایمنی استفاده کنند.
رعایت نکات فوق نه فقط در رابطه با این پودر، بلکه در صورت کار با هرگونه ماده‌ی شیمیایی دیگر نیز ضروری است.
نگهداری پودر بندکشی
در نگهداری پودر بندکشی، مانند نگهداری هر ماده‌ی دیگر، رعایت یکسری ملاحظات ضروری است. این پودرها معمولاً حدود شش ماه تا یک سال در بسته‌بندی اولیه‌ی خود قابل نگهداری‌اند. همچنین بهتر است که این پودرها، تا جای ممکن دور از نم، رطوبت، سرما و تابش مستقیم نور خورشید نگهداری شوند. بهترین دمای نگهداری پودرهای بندکشی معمولاً بین ۱۰ تا ۳۰ درجه‌ی سانتی‌گراد درنظر گرفته می‌شود. البته در نظر داشته باشید که این ملاحظات، بسته به نوع پودر مورد استفاده و ویژگی‌های آن، می‌توانند متفاوت باشند.
سخن آخر
همان‌طور که مشاهده فرمودید، پودرهای بندکشی در فرآیند بندکشی و درزبندی سطوح، دارای اهمیت چشم‌گیری هستند. این پودرها با توجه به نوع کاربرد و محل استفاده، در انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. در این یادداشت به بررسی انواع پودر بندکشی پرداخته شد و ویژگی‌های مختلف هر یک از انواع آن یادآوری گردید.
اکنون می‌دانید که یک پودر بندکشی مناسب باید بتواند به خوبی سطوح را صاف و یکنواخت نماید، چسبندگی بالایی داشته باشد، در برابر تنش‌های فشاری و خمشی مقاومت نماید، استحکام سایشی آن بالا باشد، در رفع نشت و نم‌زدگی درزها موثر واقع شود، جمع نشده و بدون ترک باشد، جذب آب بسیار کمی داشته و در رنگ‌های مختلف موجود باشد. همه‌ی این ویژگی‌ها باعث شده که استفاده از این پودرها تا این حد گسترده شود و صنعت ساختمان‌سازی تا حد زیادی به آن وابسته گردد. در انتها، از همراهی شما تا انتهای این مطلب تشکر نموده و امیدواربم که این نوشته برای شما مفید واقع شده باشد.
