آسیب پذیری شهرها به وسیله طبیعت و عوامل انسانی، بزرگ ترین چالشی است که در زمینه شهرسازی، تا کنون انسان با آن رو به رو شده است. با توجه به افزایش روز افزون جمعیت در مناطق شهری، لزوم سازگاری شهرها با رویدادهای غیر منتظره نظیر تحولات اجتماعی، محیطی، تکنولوژیکی و اقتصادی بیش از پیش احساس می‌شود.
امروزه بشر در تلاش است که شهرها را به مکانی ایده‌آل برای زندگی تبدیل کرده و آن‌ها را در برابر تغییرات ناگهانی نیز پایدار سازد. در این مقاله، 4 طرح کلیدی را بررسی می‌کنیم که موجب سازگاری شهرها با رویدادهای غیر منتظره آتی خواهند شد.
سازگاری شهرها با رویدادهای غیر منتظره ، در واقع به معنای پیش‌بینی و برنامه‌ریزی برای آینده می‌باشد. این عمل نیازمند تدابیر و اقدامات قبلی است، تا در آینده اثرات مخرب به حداقل رسیده و از بروز آسیب‌های محتمل جلوگیری شود.
با به کارگیری طرح‌های تفضیلی مناسب، اثرات مخرب رویدادهای غیر منتظره مهار شده و در این مواقع، مناطق شهری هیچ‌گونه آسیب و کمبودی را تجربه نخواهند کرد. تمام اجزای شهر، از ساختمان‌ها گرفته تا خیابان‌ها، می‌توانند در مقابل تغییرات ناگهانی مقاوم‌سازی شوند. این مقاوم سازی، زمینه آینده‌ای آرام و رو به پیشرفت را برای بشر مهیا می‌کند.
برای اینکه شهرها بتوانند هر تغییر و تحولی را مدیریت کنند، نیازمند کارآمد‌ترین و پایدارترین استراتژی‌های معماری می‌باشند. امروزه بسیاری از کشورهای توسعه یافته، سیاست‌های پویا و کوتاه‌مدتی را برای تضمین پیشرفت شهرهای خود در پیش گرفته‌اند. اما این سیاست‌ها معمولا در برابر با سازگاری شهرها با رویدادهای غیر منتظره ناتوان هستند. در حقیقت، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی برای آینده نیازمند خلاقیت فراوان و بهره‌گیری از علوم مختلف می‌باشد.
در سال 2018 میلادی، مجمع جهانی اقتصاد فهرستی از سازگارترین و پایدارترین شهرهای جهان را منتشر کرد. در میان 10 شهر نخست این لیست بیشترین شهرها متعلق به ایالات متحده آمریکا می‌باشند، مانند نیویورک، سیلیکون‌ولی و سان فرانسیسکو که در صدر این فهرست جای گرفته‌اند. نام برخی از شهرهای تاریخی اروپا نیز مانند لندن در جایگاه چهارم، پاریس در جایگاه هفتم و آمستردام در جایگاه هشتم در این فهرست به چشم می‌خورد.
با شاخص‌‌های جنبش شهری، می‌توان عناصر کلیدی موثر در سازگاری و پایداری یک شهر را اندازه‌گیری نمود. از جمله این مولفه‌ها می‌توان به زیرساخت‌ها و ارتباطات، کیفیت زندگی، آموزش و تحصیلات، تکنولوژی و زیست‌پذیری اشاره کرد.
کارولین باس، برنامه‌ریز شهری و بنیان‌گذار شبکه طراحی معماری UNStudio در آمستردام، معتقد است که مقاوم‌سازی و سازگاری شهرها با رویدادهای غیر منتظره به معنای ساخت شهرهایی انعطاف‌پذیر و سازگار می‌باشد.
اگرچه تا کنون هیچ استاندارد قطعی و عمومی برای پایدارسازی شهرها بیان نشده است، اما اخیرا متخصصان شرکت معماری Paulinyi & Partners در مجارستان، توانسته‌اند مهم‌ترین راهکارهای سازگار کردن شهرها با تغییرات ناگهانی را معین کنند. در ادامه مقاله به این راهکارها اشاره شده است.
1. شهرهای قابل برنامه‌ریزی از نظر اقتصادی
اصول برنامه‌ریزی شهری و تجاری به جنبه‌های مختلفی متکی می‌باشد که به عملکرد بهینه شهرها و بهره‌برداری مناسب از مناطق کمک می‌کنند. این ویژگی‌ها تا حد زیادی وابسته به پارامترهایی همچون مساحت و تراکم، دسترسی آسان، قابلیت استفاده و فازبندی هستند که سازگاری شهرها با رویدادهای غیر منتظره را فراهم می سازد.
شرکت معماری BIG در راستای این ایده، برای نخستین مرکز رشد شهری جهان، پروژه‌ای را طراحی کرده است که ساخت یک شهر به هم پیوسته را در پی دارد. در این شهر تعاملات جدیدی بین وسایل نقلیه، محیط، مردم و طبیعت صورت می‌گیرد.
2. مناطق شهری چند منظوره
این قبیل شهرها دارای کارکردهای بسیاری بوده و قادر به خدمات‌رسانی به همه مردم می‌باشند. برنامه‌ریزی متنوع برای مناطق شهری مجزا، بدون شک به رفاه بیشتر ساکنان می‌‍‌انجامد.
اخیراً در یک پروژه، 28 هکتار زمین در ساحل سانفرانسیسکو به منطقه‌ای شهری با محله‌های متنوع مبدل گردیده است. تا کنون در این منطقه خانه‌های مسکونی، ادارات، فروشگاه‌ها و مکان‌های تفریحی احداث شده و در آینده، یک مرکز اجتماعی جدید نیز به آن اضافه خواهد شد.
3. راهکارهای خلاقانه برای بهبود سیستم حمل و نقل شهری
زیرساخت‌های کارآمد و شبکه حمل و نقل عمومی مناسب از اصلی‌ترین عناصر شهرهای مقاوم به شمار می‌روند. ایجاد اتصالات جدید و بهبود شبکه‌های حمل و نقل موجود در یک شهر، به تحول و توسعه آن کمک شایانی می‌کند.
با توجه به تاثیرات مخرب زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی ترافیک، استفاده از خودروهای شخصی در شهرهای مقاوم و پایدار با سرعت چشمگیری در حال کاهش می‌باشد. در مقابل، رفت و آمد با خودروهای برقی و دوچرخه‌سواری، طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده است.
شرکت UNStudio فناوری‌های مدرن و خلاقانه را با روش‌های حمل و نقل عمومی فعلی ترکیب کرده و یک خودروی کابلی (تراموای برقی) طراحی نموده است. این خودرو در سرعت‌بخشی و سهولت حمل و نقل عمومی بسیار موثر خواهد بود. این خودروی کابلی در سال 2025 میلادی در شهر آمستردام رونمایی خواهد شد.
4. ساخت محیطی پایدار برای نسل‌های آینده
برای طراحی محیطی پایدار و انعطاف پذیر، رعایت نکات و ویژگی‌های زیر الزامی است.
• استفاده از مصالح مناسب
• حفظ تنوع در سیستم‌ها و شبکه‌های شهری
• مصرف هوشمندانه انرژی
• رعایت ایمنی
• حفظ محیط زیست و به حداقل رساندن ردپای کربن
• سازگاری با رویدادهای غیر منتظره و ناگهانی
در واقع، تغییرات سریع نیازهای مردم باید مبنای برنامه‌ریزی‌های شهری باشد تا محیطی قابل انعطاف و سازگار برای زندگی آن‌ها فراهم شود.
امروزه بسیاری از معماران به استفاده دوباره از بناهای پیش‌تر ساخته شده روی آورده‌اند. در این روش، ساختمان‌های نسبتاً قدیمی با اعمال تغییراتی، برای هدفی متفاوت مورد استفاده دوباره قرار می‌گیرند. این عمل یکی از موثر ترین روش‌های حفظ پایداری مناطق شهری و همچنین صرفه جویی در انرژی به شمار می‌رود.
منبع: www.archdaily.com
