لوله بدون درز یا لوله مانیسمان (مانسمان) یکی از انواع لوله‌های پرکاربرد در صنعت هستند که با روشی خاص تولید می‌شوند. برای آشنایی با نحوه تولید و کاربرد این لوله‌ها با ما همراه باشید.
لوله چیست؟
لوله یک سیلندر توخالی است که برای انتقال مواد استفاده می‌شود. از لوله‌ها برای انتقال مایعات، سیالات، گازها و توده مواد جامد ریز می‌توان استفاده کرد. سطح مقطع اغلب لوله گرد و دایره‌ای شکل است اما لوله‌هایی با سطح مقطع خاص نیز تولید می‌شوند.
انواع جنس لوله
امروزه لوله‌ها با جنس و مدل‌های بسیار متنوعی تولید می‌شوند که هرکدام کاربرد خاصی دارند. در ادامه به انواع جنس لوله اشاره شده است.
• لوله‌های آهنی
• لوله‌های فولادی
• لوله‌های چدنی
• لوله‌های پلاستیکی
• لوله‌های مسی
• لوله‌های آلومینیومی
• لوله‌های استیل
لوله مسی
فلز مس به دلیل مقاومت در برابر خوردگی، رسانای الکتریکی و حرارت بالا در صنایع مختلفی کاربرد دارد. از مس برای تولید لوله‌های مسی نیز استفاده می‌شود.
لوله‌های مسی سازگار با محیط زیست هستند، ساختار ساده و هزینه ساخت پایینی دارند، انتقال حرارت سریع و یکنواختی دارند.
لوله‌های مسی به شکل‌های مختلفی تولید می‌شوند که در ادامه به ان‌ها اشاره شده است.
• لوله مسی شاخه‌ای
کاربرد در صنایع تهویه مطبوع، برودتی، الکتریکی و بهداشتس
• لوله مسی کلاف
کاربرد در سیستم‌های لوله کشی، خطوط انتقال گاز، اتصالات در صنایع تهویه و برودت
• لوله مسی کویل(LWC)
کاربرد در مبدل‌های حرارتی و خطوط تولید انبوه سیستم‌های برودتی و حرارتی
• لوله مسی مویین(Capillary)
این نوع لوله قطر کمی دارد و در سیستم‌های تبرید و چیلر کاربرد دارد.
لوله استیل
استیل آلیاژی است که از اضافه کردن کربن به ساختار آهن ساخته می‌شود. وجود کربن در ساختار استیل باعث افزایش مقاومت و سختی این ماده می‌شود. علاوه بر این استیل مقاومت خوبی از خود در برابر خوردگی نشان می‌دهد.
از استیل برای ساخت لوله بدون درز و درزدار استفاده می‌شود.
وجود کربن در استیل همان گونه که سختی را بالا میبرد انعطاف پذیری را پایین می‌آورد؛ اگر برای ساخت لوله از استیل استفاده می‌کنیم درصد کربن نباید در حدی باشد که انعطاف پذیری استیل دچار اختلال شده و در ساخت لوله به مشکل بر بخوریم.
لوله‌های مسی در صنایع دارویی، غذایی، سیستم آبرسانی و تصفیه فاضلاب به وفور استفاده می‌شوند.
لوله استنلس استیل صنعتی
لوله‌های استنلس استیل صنعتی در دو نوع لوله بدون درز و درزدار تولید می‌شوند. این لوله‌ها کاملا ضد زنگ هستند از این رو به آن‌ها استنلس(stainless ) می‌گویند. وجود عنصر کروم در این لوله‌ها باعث ایجاد خاصیت ضد زنگ بودن این لوله‌ها می‌شود.
از جمله خصوصیات این لوله‌ها می‌توان به سبک بودن، مقاومت بالا در برابر سایش و خوردگی، قابل بازیافت بودن، تمیز کردن راحت، مقرون به صرفه بودن و ماشین کاری آسان اشاره کرد. این لوله‌ها در پالایشگاه‌های نفت و گاز، تصفیه آب و فاضلاب، ساخت نرده و حفاظ، صنایع دکوراتیو و کارخانه‌های مواد غذایی و دارویی کاربرد دارند.
لوله گالوانیزه
لوله‌های گالوانیزه دسته‌ای از لوله‌های فلزی هستند که برای جلوگیری از خوردگی با لایه‌ای از فلز روی پوشانده می‌شوند.
معمولا لوله‌های آهنی و فولادی را گالوانیزه می‌کنند.
لوله پلی اتیلن
لوله‌های پلی اتیلن جزء لوله‌های پلاستیکی طبقه بندی می‌شوند. از جمله ویژگی‌های این لوله‌ها می‌توان به وزن پایین، مقاومت در برابر ضربه، سایش و مواد شیمیایی، سطح درونی صاف با زبری بسیار پایین، اتصال پذیری آسان وانعطاف پذیری خوب اشاره کرد.
از جمله لوله‌های پلی اتیلن به لوله‌های تک جداره، دو جداره کاروگیت و لوله‌های اسپیرال اشاره کرد.
لوله‌های پلی‌اتیلن در شبکه‌های آبرسانی، گازرسانی، فاضلاب، پوشش کابل‌های فلزی، کانال‌های تهویه، سیستم‌های لایروبی و انتقال مواد شیمیایی کاربرد دارند.
لوله آلومینیومی
آلومینیوم فلزی نرم، نقره‌ای و چکش پذیر است. خصوصیات آلومینیوم از جمله شکل پذیری راحت، مقاومت به خوردگی، قابلیت جوشکاری و استحکام نسبت به وزن بالا باعث شده است که از آلومینیوم در صنایع مختلفی استفاده شود.
لوله‌های آلومینیومی یکی از کاربرد‌های آلومینیوم در صنعت هستند. از لوله‌های آلومینیومی در صنایع مختلفی مثل صنایع مبلمان، صنایع نظامی، صنعت ساختمان، صنایع برودتی و مبدل‌های حرارتی استفاده می‌شود.
خب تا این قسمت از مقاله با لوله و انواع متریالی که برای ساخت لوله از آن‌ها استفاده می‌شود آشنا شدیم در ادامه مطلب به معرفی لوله بدون درز می‌پردازیم.
لوله بدون درز چیست؟
لوله‌های فولادی معمولا به دو روش تولید می‌شوند: ۱- لوله بدون درز ۲- لوله درزدار.
برای ساخت لوله‌های درزدار از ورقه‌های فولادی استفاده می‌شود و بعد از شکل‌دهی به ورق، دو سر ورق فولادی با استفاده از فناوری جوش به یکدیگر متصل می‌شوند. اگر به بدنه لوله‌های درزدار توجه کنید، خط جوشی که برای اتصال دو سر ورقه فولادی به یکدیگر استفاده شده قابل مشاهده است.
واژه بدون درز معادل فارسی واژه انگلیسی seamless است. برای ساخت لوله‌های بدون درز برخلاف لوله‌های درزدار از شمش‌های فولادی استفاده می‌شود و برای تولید این لوله‌ها از فرآیند جوش استفاده نمی‌شود. در واقع لوله‌های بدون درز با استفاده از حرارت‌دهی، کشش و نورد شمش‌های فولادی تولید می‌شوند.
لوله بدون درز یا مانیسمان؟
لوله‌های بدون درز گاها با نام مانیسمان یا مانسمان نیز شناخته می‌شوند. در سال ۱۸۸۶ دو برادر آلمانی به نام‌های رینهارد و مکس مانیسمان موفق به ثبت اختراع روش تولید لوله‌های بدون درز شدند. آن‌ها نام روش تولیدی خود را مانیسمان نامیدند و سپس شرکتی را به این نام ثبت کردند. اولین لوله‌های بدون درزی که وارد ایران شدند از برند مانیسمان بودند همین امر باعث شد که لوله‌های بدون درز در ایران با نام مانیسمان نیز شناخته شوند.
چرا لوله بدون درز؟
لوله مانیسمان یا بدون درز، درز ندارد و همین عامل باعث می‌شود که این لوله‌ها استحکام بالایی داشته باشند و نسبت به لوله‌های درزدار مقاومت بیشتری داشته باشند.
ضخامت لوله‌های مانیسمان با توجه به فشار سیال درون آن‌ها تعیین می‌شود. در صنعت برای نشان دادن ضخامت یک لوله از واژه رده استفاده می‌شود و هر چه لوله رده بالاتری داشته باشد یعنی ضخامت بیشتری دارد.
صنایع پتروشیمی، نفت و گاز، صنایع حساسی هستند و با توجه به استحکام بالای لوله‌های بدون درز از آن‌ها در این صنایع استفاده می‌شود.
روش تولید لوله بدون درز
همان طور که بیان شد برای تولید لوله‌های بدون درز از هیچ‌گونه عملیات جوشکاری استفاده نمی‌شود و این لوله‌ها با استفاده از عملیات‌های حرارتی و سمبه تولید می‌شوند. در ادامه به عملیات‌هایی که برای تولید لوله مانیسمان بر روی یک شمش فولادی انجام می‌شود اشاره شده است.
• برش
• پیش‌گرمایش
• سوراخ کاری
• گرد و همگن سازی
• سمبه کاری
• تاب گیری
• جداسازی سمبه
• کروی سازی
• کشش لوله و تغییر طول
• خنک کاری
• عملیات نهایی: اندازه گیری، آزمایش، کونیک کردن، پولیش کاری سطح و باندل کردن
سایز و اندازه لوله‌های مانیسمان
لوله‌های مانیسمان با سایز نامی قطر(NPS) و رده یا همان ضخامت(SCHEDULE) شناخته می‌شوند.
لوله‌های بدون درز در سه رده ۴۰، ۸۰ و ۱۶۰ تولید می‌شوند. لوله‌هایی با رده و ضخامت بالاتر دما و فشار بیشتری را تحمل می‌کنند.
این لوله‌ها معمولا در شاخه‌های ۶ و ۱۲ متری تولید می‌شوند.
کاربرد لوله بدون درز (مانیسمان)
لوله‌های بدون درز در عملیات‌های مختلف بالا دستی، پایین دستی و میان دستی کاربرد دارند. از جمله کاربرد های این لوله‌ها می‌توان به خطوط فشار قوی، استخراج نفت و گاز، خطوط انتقال صنایع غذایی، مخازن بویلر‌ها و لوله تانک و تفنگ اشاره کرد.
لوله گوشتدار چیست؟
لوله‌های گوشتدار دسته‌ای از لوله‌های فولادی هستند که ضخامت زیادی دارند؛ از لوله‌های گوشتدار با عنوان لوله‌های ضخیم فولادی نیز یاد می‌شود. لوله‌های ضخیم قابلیت جوش پذیری ندارند و در فرایند تولید ان‌ها از جوشکاری استفاده نمی‌شود، پس می‌توان به این نتیجه رسید که لوله‌های گوشتدار دسته‌ای از لوله‌های بدون درز یا مانسمان هستند.
لوله‌های گوشتدار ضخامت و وزن بالایی دارند و به دلیل استحکام و مقاومت زیادی که دارند قادر به تحمل فشار زیادی هستند.
ضخامت لوله‌های گوشتدار از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر متغیر است. لوله‌های ضخیم فولادی معمولا بر اساس ضخامت نام گذاری می‌شوند. به عنوان مثال اگر لوله‌ای ضخامتش ۲۰ میلی‌متر باشد با نام لوله گوشتدار ۲۰ میل شناخته می‌شود.
کاربرد‌های لوله گوشتدار
با توجه به خصوصیات لوله‌های گوشتدار( استحکام بالا، مقاومت زیاد و تحمل فشار بالا) ، استفاده از این لوله‌ها در پروژه‌های عظیم رایج است.
از جمله کاربرد‌های لوله‌های گوشتدار می‌توان به صنعت ماشین‌سازی، انتقال سیالات و مایعات در مسافت‌های طولانی، پروژه‌های پتروشیمی و انتقال محصولات تحت فشار اشاره کرد.
