در شکل گیری هر فضایی، انتخاب مبلمان مناسب و به تبع آن چیدمان صحیح مبلمان تاثیر بسزایی خواهد داشت. در این مقاله سعی بر آن خواهد بود تا عوامل تاثیر گذار بر انتخاب مبلمان شناسایی و مورد بررسی قرار گیرد. این موارد هیچکدام به صورت مستقل عمل نمیکنند، یعنی نمیتوان صرفا با در نظر گرفتن یکی از این عوامل اقدام به انتخاب نمود و جمیع موارد است که باعث میشود یک فضا دلنشین و یا مغشوش به نظر بیاید.
نور
نور به عنوان مهمترین عنصر در طراحی و معماری داخلی ساختمان های کوچک و بزرگ میتواند یکی از عوامل تأثیرگذار بر معماری و طراحی داخلی باشد. در طول تاریخ معماری همواره عنصر نور به عنوان عامل اصلی در کنار ویژگی های دیگر بنا قرار گرفته است. چه از نوع نور طبیعی و چه مصنوعی در درک بهتر و ایجاد احساسات در شخص کاربر تاثیر بسیار زیادی دارد. ابزار و وسایل روشنایی نیز به عنوان عواملی که تامین کننده ی نور مصنوعی هستند، مطرح می باشند. زیبایی که به چشم می آید از پرتو نور و روشنایی است و گرنه در تاریکی، زیبایی مفهمومی ندارد. در طراحی معماری، نور در کنار عناصر و مفاهیم دیگر از قبیل ساختار، نظم فضایی، مصالح، رنگ و … مطرح می شود و در طراحی داخلی ساختمان به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفا کند. یکی از مشخصه های نور طبیعی دگرگونی آن در ساعات مختلف روز است . نور شفاف ترین، نرم ترین، آسانترین و ارزانترین مواد ساختاری موجود در تولید اشیا و کیفیت های مورد نیاز محیط انسانی است. نور می تواند در فضائی خشن و بی روح همچون مبلی راحتی از ما استقبال کند. برای این منظور کافی است نورپردازی ها را بر روی دیوارها و کنج های محیط انجام دهید. به این ترتیب اطراف محیط روشن تر از مرکز شده و بزرگتر جلوه می کند. حال در انتخاب نوع مبلمان مورد استفاده در فضا، باید به این نکته توجه نمود که نیاز به القای چه نوع حسی در کاربر هستیم. اینکه میخواهیم حس گستردگی ایجاد نماییم یا احساس تنگنا!
میزان نور موجود در فضا، بر ابعاد و رنگ مبلمان انتخابی تاثیر بسزایی دارد که جداگانه هر کدام مورد بررسی قرار میگیرد.
به طور مثال، محیطی را تصور کنید با پنجره بزرگ و رو به جنوب، که همواره برای افزایش بهره نوری مورد استفاده قرار میگیرد. انتخاب مبلمان از جمله نشیمن، میزها، پرده ها، گلدان ها و … تماما تحت تاثیر این پنجره قرار میگیرند، به نحوی که ابعاد هر کدام در میزان سایه و ضد نور ایجاد شده در فضا تاثیر میگذارد. میزان سایه در فضا باعث کوچک تر شدن حسی فضا می شود. و هر چه مبلمان انتخابی بزرگتر باشد این حس تشدید میگردد.
اما اصلی ترین تاثیر نور بر مبلمان زمانی مشخص میشود که در انتخاب رنگ مبلمان خودنمایی میکند. برای شفاف تر شدن موضوع مثال زیر را در نظر بیاورید:
مثلا در نمایشگاه ، با کاناپه هایی روبه رو می شوید که گل های طلایی با روکش قرمز دارد. فریفته زیبایی آن می شوید، آن را می خرید و به خانه می برید. اما می بینید در خانه شما آن جلوه را ندارد. چرا؟ جواب بسیار ساده است، نورپردازی.
شما کاناپه را در نورپردازی فروشگاه که کاملا حرفه ای طراحی شده است تا به جز کاناپه مورد نظر دید شما از محیط اطراف جدا شده و محو تماشای کاناپه شوید اما در منزل شما آن کاناپه هم ارزش نوری با سایر مبلمان می باشد و آن جلوه مورد نظر را ندارد. پس نور محیط به نحو غیر مستقیم در انتخاب مبلمان مورد تاثیر میگذارد.
رنگ
اما فقط نور نیست که این موقعیت را ایجاد میکند، رنگ، عامل تاثیر گذار بعدیست. همان موقعیت فروشگاه را مجدد تصور کنید:
همان اندازه که نورپردازی در بهتر دیده شدن و جلوه کاناپه تاثیر داشت، رنگ محیط اطراف نیز تاثیر گذار است. همان کاناپه با گلهای طلایی و …! وقتی به منزل شما آورده میشود متوجه میشوید با اتاق و رنگ آن، هماهنگ نیست. و اصلا به چشم نمی آید. پس بهتر است به جای اینکه آن مبل را تهیه کنید و با آن، یک یا چند کوسن بدوزید و روی مبلمان خود قرار دهید، به طور مثال مبل سبز روشن تهیه کنید که با دکور منزل هماهنگ است و کوسن های قرمز گلدار طلایی روی آن قرار دهید تا توجه و دید افراد به سمت کوسن های قرمز جلب شود. حالا اگر بعد از دو سال یا بیشتر، تصمیم بگیرید کاناپه را به جای دیگر انتقال دهید، می توانید فقط کوسن ها را عوض کنید و با پارچه تزئینی دیگر متناسب با فضا، برای آن، کوسن بدوزید. گاهی نیز می توانید یک طرح مبل را انتخاب کنید، ولی از سه رنگ مبل که رویه آنها متفاوت است، استفاده کنید. این سه تا رنگ، بهتر است با هم هماهنگی داشته و از یک طیف رنگی باشند، مثلا کرم و قرمز، زرد و نارنجی و سبز، بنفش کم رنگ و صورتی کم رنگ و سفید.
سبک طراحی (استایل)
عامل تاثیرگذار دیگری که در انتخاب مبلمان میتواند تاثیر مهمی داشته باشد، سبک (استایل) طراحی داخلی و سایر وسایل می باشد.
در طراحی و معماری داخلی، سبک های مختلفی در طول تاریخ شناخته و به کار برده شده اند که مبلمان در هر کدام از این سبک ها، طرح ها و شکل های گوناگونی داشته و دارد. نکته مهم در این رابطه، توانایی هماهنگ کردن و ایجاد هارمونی در مبلمان و سبک طراحی داخلی فضاهاست. سبک ها دارای ویژگی ها و مشخصات مختص خود می باشند که طبیعتا آن ویژگی ها بر روی نوع مبلمان نیز بسیار تاثیر گذار خواهد بود. سبک های گوناگونی از جمله سبک مدرن، سبک آسیای شرقی، کلاسیک، سنتی ایرانی و … .
به طور مثال سبک مدرن معمولا به یک خانه که با خطوط صاف و منظم، پالت رنگی ساده و موادی مانند استیل و شیشه طراحی شده است گفته میشود. در دکوراسیون مدرن حس سادگی در همه المان‌های منزل از جمله مبلمان مشاهده میشود. صاف، صیقلی، براق و شفاف از جمله ویژگی‌هایی هستند که در سبک مدرن شاهد آن هستیم. یکی از ویژگی‌های مهم در دکوراسیون مدرن، استفاده از اشکال هندسی واضح مانند دایره‌ها و چهارگوش‌ها است. اشکال هندسی گوشه‌دار که نشان‌دهنده سرسخت بودن دنیای مدرن است، و اشکال منحنی نیز احساس حرکت و پویایی زندگی مدرن را نمایش می‌دهند. ترکیب این دو با هم تصویری واضح و شفاف از مفهوم مدرنیته را رو بروی شما قرار می‌دهد. همچنین آثار نقاشی ابستره و مجسمه‌هایی با مفاهیم انتزاعی در این نوع سبک دکور خانه جایگاه ویژه‌ای دارند.
نوع کاربری
در تعریف کاربری میتوان به طور خلاصه اشاره نمود به نوع استفاده و بهره برداری از فضا. به طور مثال کاربری یک فضا ممکن است مسکونی، اداری، تجاری، آموزشی و … باشد. هر کدام از این کاربریها بنا بر نوع استفاده و همچنین تفاوت میان کاربران نیاز به مبلمان های متفاوتی دارند. مبلمان مناسب برای یک منزل مسکونی کاملا متفاوت از مبلمان یک کلاس درس و یا یک واحد اداری می باشد. در انتخاب نوع مبلمان مناسب برای هر فضا، باید دقت شود که نیازهای کاربران و نوع کاربری تامین گردد. انتخاب مبلمان مناسب برای کاربری های مختلف مبحثی کاملا گسترده و نیازمند شناخت دقیق از ویژگی های هر کاربری می باشد.
