روش دو عاملی
یکی از شیوه های نوین مدیریت و اجرای پروژه ها روش دو عاملی است. در این روش علیرغم ایجاد برخی محدودیتها برای کارفرما، با قراردادن کلیه فعالیتهای پروژه اعم از طراحی، خرید تجهیزات، عملیات ساخت، نصب و راه اندازی به عهده یک پیمانکار، کارفرما از قید مسئولیتهای سنگین مدیریت و اجرای این پروژه ها که اکثراً به علت تخصصی بودن کار و پیچیدگی تکنولوژیکی از عهده او خارج است، رها می شود. به علاوه با ایجاد هماهنگی و یکپارچگی بین مراحل طراحی و ساخت، امکان شروع کارهای اجرایی قبل از اتمام عملیات طراحی فراهم می گردد و در نتیجه موجب کاهش زمان اجرا نیز می شود. در این روش کارفرما خود و یا با استفاده از یک مشاور مطالعات و طراحی های اولیه را (فازهای صفر و یک) تا مقطعی که نیازهای کارفرما و پروژه روشن شده و بتواند کار را به مناقصه بگذارد، انجام می دهد.
انواع روشهای دو عاملی عبارتند از:
- روش طرح و ساخت DB
- روش طراحی ، تدارک و ساخت یا کلید در دستEPC/TURN KEY
مزایای روش دو عاملی
– کارفرما تنها با یک واحد به نام پیمانکار سرو کار دارد.
– هزینه ها تا حدود زیادی مشخص است.
– عدم درگیری زیاد کارفرما در مسائل و مشکلات کاری
– صرفه جویی در زمان.
– کاهش ادعا یا کلیم
– هماهنگی طراحی و اجرا
– مسئولیت هر عیب و نقصی که در محدوده تعریف شده کار رخ دهد به عهده پیمانکار است.
– کمترین ریسک متوجه کارفرما است.
– خریدهایی که مراحل و سفارش آن زمانبر می باشد می تواند قبل از شروع ساخت انجام شود.
– امکان بررسی مهندسی ارزش با یکپارچه شدن طراحی و ساخت افزایش می یابد.
– پیمانکار جهت انتخاب تجهیزات و تکنیکها از آزادی عمل بیشتری برخوردار است.
– قبل از واگذاری کار ، کارفرما امکان داشتن گزینه های مختلف طراحی را پیدا می کند.
معایب روش دو عاملی
– طراحی در اختیار کارفرما نبوده و بیشتر از پیمانکار تبعیت دارد.
– کاهش کنترل کارفرما بر روی کار
– با توجه به اینکه بیشترین ریسک بر عهده پیمانکار است نیاز به دقت زیادی در انتخاب پیمانکار قوی و توانمند دارد.
– با توجه به زمان کم یا به عبارتی سرعت زیاد این روش ، تأمین مالی از اهمیت زیادی برخوردار است.
– پیمانکار تمایل به استفاده از تجهیزات و شیوه ها و نیروهای با هزینه کمتر دارد که ممکن است باعث افت کیفی پروژه شود.
– عدم انتقال دانش فنی به کارفرما
– فقدان پیمانکار EPC یا طرح و ساخت توانمند در کشور
– کم شدن انعطاف پذیری مهندس مشاور به دلیل اینکه زیر چتر پیمانکار (مجری) قرار می گیرد .
انواع روش دو عاملی
طرح و ساخت
در این روش معمولا مطالعات فازهای صفر و یک توسط کارفرما و یا مشاور وی انجام شده و پیمانکار از طراحی تفصیلی تا انتهای اجرا را بر عهده دارد و مسئولیتی در قبال مطالعات فازهای قبل ندارد و چنانچه هزینه ای از بابت مطالعات قبلی تحمیل شود بر عهده کارفرما می باشد از طرف دیگر در این روش کارفرما حق نظارت برمراحل مختلف کار را برای خود محفوظ می داند و می تواند خود یا مشاوری از خارج مجموعه اینکار را انجام دهند.
Turn key / EPC
این روش حد اعلای سپردن مسئولیت طراحی و اجرا به پیمانکار است و در حقیقت در پروژه هایی که بخش تدارکات و تأمین کالا از پیچیدگی خاصی برخوردار است و بخش عمده ای از هزینه ها را به خود اختصاص می دهد بیشتر استفاده می شود اما از طرف دیگر مانند روش طرح و ساخت مطالعات فازهای صفر و یک توسط کارفرما و یا مشاور وی انجام می شود با این تفاوت که عنوان می شود ” کارفرما مسئولیتی در قبال صحت اطلاعات نداشته و اطلاعات صرفاً جهت اطلاع است ” ، از طرفی در روش EPC کارفرما حق دخالت و نظارت بر کار را ندارد همچنین تأخیر در این روش تحت هیچ شرایطی مجاز نیست.
مشخص می شود که تفاوت روش طرح و ساخت و با توجه به بررسی بندهای ۱ EPC درمسئولیت مطالعات اولیه و نظارت بر کار، حدود مسئولیتها و نوع پروژه می باشد و از طرفی در می یابیم که هر پروژه ای که ناشناخته زیاد دارد و احجام قابل برآورد دقیق نیست نباید به روش EPC اجرا شود و بهتر است ازDB کمک بگیریم و از طرفی در پروژه هایی مثل سدسازی که نظارت اهمیت ویژه ای دارد EPC روش خوبینیست و طرح و ساخت بهتر است.
