مقدمه

پرداخت بتن از جمله مراحل بسیار مهم در تهیه بتن مرغوب می باشد که با هدف رسیدن به مقاومت سایشی بیشتر، میزان نفوذپذیری کمتر و تراز کردن سطح بتن انجام می شود. مرحله پرداخت بتن، از نظر زمان انجام کار، بعد از ریختن، جادادن و تراکم بتن در قالب صورت می گیرد. پس از پرداخت سطح بتن، سطوحی که در مجاورت قالب ها قرار دارند، معمولا شکل قالب را به خود می گیرند و نمای کلی بتن با نمای داخلی قالب شکل می گیرد ولی سطوح بیرونی بتن، با توجه به نوع پرداخت سطحی که پس از باز کردن قالب ممکن است بر روی آنها انجام شود، می تواند نرم یا زبر باشد.

پرداخت نهایی سطح بتن معمولا زمانی انجام می شود که بتن به اندازه کافی سفت شده باشد (به اصطلاح خودش را گرفته باشد) تا بتواند بارهای ناشی از انواع پرداخت (مانند ماله کشی و شمشه کاری و …) را تحمل کند.

ابزار مورد استفاده در پرداخت بتن

ابزار مورد استفاده در پرداخت سطح بتن از نظر جنس به دو دسته چوبی و فلزی تقسیم می شوند که در زیر به توضیح هر یک می پردازیم:

الف- ابزار با جنس چوبی: این نوع ابزار برای حرکت دادن سیمان و ماسه (ریز و درشت) به منظور پرداخت سطح بتن، مناسب است. از این نوع ابزار برای بتن های چسبنده (مانند بتن های دارای مواد فوق روان کننده و پوزولان ها) نباید استفاده کرد زیرا موجب کنده شدن سطح بتن می شود.

ب- ابزار با جنس فلزی: این نوع ابزار معمولا از جنس فولاد آلیاژی و یا آلیاژ منیزیمی هستند که برای حرکت دادن سیمان و ماسه ریزدانه به منظور پرداخت سطح بتن مناسب هستند.

مراحل انجام پرداخت بتن

پرداخت بتن از نظر سطح مورد نظر برای پرداخت به دو دسته تقسیم می شود که هر کدام مراحل انجام کار جداگانه ای دارند. این دو دسته عبارتند از : سطوح در تماس با قالب و سطوح آزاد بتن.

الف) پرداخت سطوح در تماس با قالب

            پرداخت سطوح در تماس با قالب، به دو روش انجام می شود:

۱- ساب زدن و پرداخت با گونی

بلافاصله بعد از برداشتن قالب ها و جداکردن آن ها از سطح بتن می توان ساب زدن را شروع کرد. برای این کار سطح بتن نباید خشک باشد. در مواردی که بلافاصله پس از برداشت قالب امکان ساب زدن نباشد، سطح بتن را با گونی خیس می پوشانند تا خشک نشود.

ساب زدن برای دست یابی به سطحی صاف و یکدست از بتن انجام می شود.پس از برداشت قالب های بتن، پرکردن فرورفتگی های احتمالی با ملات (به نسبت ۱ سیمان به ۱٫۵ ماسه) و سفت شدن این ملات، سطح بتن با فشار زیاد آب تمیز شده و با ابزاری مانند گونی، ماله لاستیکی، ماله چوبی و یا سمباده پرداخت می شود. (این کار باعث پرشدن تمامی سوراخ های احتمالی موجود در سطح بتن شده و سطحی صاف و یکنواخت را برای بتن ایجاد می کند)

 

۲- ماسه پاشی

ماسه پاشی معمولا سطحی زبر را بتن ایجاد می کند و نوع سبک آن بیشتر برای تمیز کردن سطح بتن و زدودن مواد زاید (مانند زنگ زدگی، ملات بیش از حد در یک نقطه و …) مورد استفاده قرار می گیرد.

ماسه پاشی سبک فقط ماسه های سطحی بتن را می تواند از سطح بتن پاک کند، در حالیکه ماسه پاشی سنگین می تواند تا ضخامت حدود ۲ سانتیمتر از بتن را نیز کنده و سطح جدیدی برای آن ایجاد کند.

 

ب) پرداخت بتن در سطوح آزاد آن

برای ایجاد سطحی از بتن با خصوصیات مناسب، پرداخت بتن نقش مهمی ایفا می کند. برای انجام صحیح عملیات پرداخت باید توجه داشت که اولا بتن طوری ریخته شود که باعث جداشدگی در سنگدانه ها (و سایر اجزا آن) نشود و ثانیا مخلوط بتن کاملا یکنواخت باشد.

مراحل پرداخت بتن در سطوح آزاد عبارتند از:

۱- شمشه یا تراز کردن:

شمشه، اولین وسیله ایست که بعد از بتن ریزی برای تسطیح و تراز کردن سطح بتن مورد استفاده قرار می گیرد. اصولا طول شمشه باید با فاصله بین دو تخته قالب، که در دو طرف کف بتنی قرار می گیرند، یکسان باشد و از جنس هایی مانند چوب، آلومینیوم و یا آلیاژ منیزیم تولید شده باشد.

در استفاده از شمشه باید توجه داشت که در هر مرحله شمشه طول کوتاهی را طی نماید تا موجب آسیب زدن به سطح بتن نشود. همچنین عملیات شمشه کاری باید قبل از شروع آب انداختن بتن انجام شود.

 

۲- تی کشی:

برای حذف پستی و بلندی های موجود در سطح بتن و نیز فروبردن دانه های درشت سطحی در عمق بتن، پس از عملیات تراز کردن یا شمشه کاری باید از تی کشی (T کشی) استفاده کرد. برای انجام تی کشی نیز قبل از آنکه آب انداختن بتن شروع شود، این عملیات باید به اتمام برسد. پس از این کار، در صورت نیاز مراحل بعدی پرداخت سطح بتن انجام می شود هرچند که در بسیاری موارد نیازی به ادامه این مراحل نیست.

 

۳- لبه کشی و درز کشی:

در امتداد تمامی درزهای جداکننده و اجرایی در کف ها و دال های بیرونی (مانند پیاده روها ، ماشین روها و ایوانها)، لبه کشی و درز کشی مورد نیاز است.

 

۴- تخته مالی:

پس از  آنکه عملیات لبه کشی و درزکشی انجام شد ، سطح بتن باید با تخته مالی صاف شود. این عمل می تواند به روش دستی و یا به روش ماشینی و با استفاده از ماله های برقی انجام شود.

 

۵- ماله کشی:

در صورتی که ایجاد سطحی صاف، سخت و متراکم مدنظر باشد، باید پس از تخته مالی، عملیات ماله کشی با ماله فلزی روی سطح بتن انجام شود. در این مرحله باید توجه داشت که هرگز نباید سطحی که تخته مالی نشده را ماله کشی کرد. اغلب این مرحله را با نام پرداخت نهایی می شناسند.

۶- جارو کشی:

برای دستیابی به سطحی مقاوم در برابر لغزش، قبل از اینکه سطح بتن کاملا سفت شود، باید جاروکشی روی آن انجام شود. البته باید توجه داشت که بتن به اندازه ای سفت شده باشد که بتواند در برابر خط های ناشی از جاروکشی مقاومت کند.

 

چند نکته اجرایی:

۱- در صورتی که در حین انجام هر یک از مراحل پرداخت، بتن شروع به آب انداختن کرد باید عملیات پرداخت متوقف شده تا آب ناشی از آب انداختن بتن تبخیر شده و یا از سطح بتن جمع شود. برای تسریع در جمع آوری این آب، می توان از دستگاه ساکشن (مکش) استفاده کرد.

۲- از پاشیدن سیمان به روی سطحی از بتن که دچار آب انداختن شده است خودداری کنید.

تکرار مرحله ماله کشی (پرداخت نهایی) موجب افزایش مقاومت سایشی بتن نهایی می شود.