مبحث نهم مقررات ملی ساختمان؛ طرح و اجرای ساختمانهای بتن آرمه

فصول ابتدایی مبحث نهم مقررات ملی ساختمان به بیان کلیات، مصالح مورد استفاده و مشخصات هر یک از آن‌ها، استانداردهای مشخصات و آزمایش‌ها، کیفیت بتن مصالح و اصول آرماتوربندی، قالب بندی اجرایی مرتبط با ساخت، عمل آوری و نگهداری از بتن‌ها و انواع آن می‌پردازد. و سایر فصول به اصول تحلیل و طراحی سازه‌های بتن آرمه تحت اثر انواع بارها و تغییر شکل‌ها در طراحی دال‌ها، دیوارها، پی‌ها و سایر سازه‌های بتنی پرداخته است. در خاتمه نیز ضوابط ویژه طراحی در برابر حریق و زلزله آمده است. در مبحث ۹ مبنای طراحی سازه‌ها برای حصول ایمنی و قابلیت بهره برداری، بررسی و کنترل آن‌ها در حالت‌های حدی است.

در ویرایش چهارم مبحث ۹ به بخش اول چهار فصل جدید اضافه شده است. عنوان این فصل ها به شرح زیر است:

• دوام بتن و میلگردهای فولادی

• اجرای بتن در شرایط غیرمتعارف

• بتن‌های ویژه

• ارزیابی، کنترل کیفیت و بازرسی بتن و مصالح مصرفی

 

دامنه کاربرد مبحث ۹

ضوابط و مقررات این مبحث باید در طرح، محاسبه، اجرا و کنترل ساختمان‌های بتنی رعایت شوند. مشخصات مواد تشکیل دهنده و کیفیت اجرای این ساختمان ها نیز باید طبق طوابط این مبحث باشند. این مبحث ضوابط و مقررات مربوط به سازه‌های بتن آرمه‌ای است که با سنگدانه‌های معمولی و سیمان پرتلند یا سیمان آمیخته ساخته می‌شوند و مقاومت آن ها حداقل برابر ۲۰ مگاپاسکال است.

اصلاحیه چاپ های مختلف مبحث ۹

اصلاحیه شماره یک ویرایش ۹۲

استفاده از میلگرد های A4 با تنش تسلیم ۵۰۰ و ۵۲۰ مگاپاسکال، که در استاندارد ملی ۳۱۳۲ ( تیرماه ۱۳۹۲) به ترتیب به عنوان میلگردهای آج ۵۰۰ و آج ۵۲۰ خوانده می‌شوند، در طراحی و ساخت همه انواع سازه‌های ساختمانی (سازه‌های غیر ساختمانی را شامل نمی‌شود) بتن آرمه، به جز دیوارهای برشی ویژه و قاب‌های خمشی ویژه، در صورت احراز شرایط زیر به تصویب رسید.

• ظمیلگرد دارای آج های عرضی دوکی شکل در دو طرف آج طولی بوده (مطابق شکل ۳ استاندارد ملی ۳۱۳۲) و خصوصیات عمومی مندرج در استاندارد ملی ۳۱۳۲ (تیر ماه ۱۳۹۲) را نیز داشته باشد .

• شکل پذیری میلگرد حداقل در حد مورد انتظار برای میلگرد A3 باشد، به طوری که میزان ازدیاد طول نسبی آن در طولی معادل ۵ برابر قطر، حداقل ۱۶ درصد باشد

• در تولید میلگرد، از شمش با کربن بالا استفاده نشود. روش تولید میلگرد، تکنولوژی ترمکس بوده وکربن معادل (CE) میلگرد حداکثر ۵ درصد باشد

• کارخانه تولید کننده میلگرد، گواهی سازمان ملی استاندارد را برای تولید میلگرد های آج ۵۰۰ و آج ۵۲۰ اخذ نموده و نشان کارخانه و رده میلگرد را بر آن حک کرده باشد.

اصلاحیه شماره ۲ مبحث ۹ در تاریخ ۹۵/۰۴/۳۰ ابلاغ شده است. این اصلاحیه غلط نامه این مبحث است

 

فهرست مطالب

فصل اول :کلیات
هدف، دامنه کاربرد، مبانی طراحی،  ضوابط خاص برای تامین ایمنی در برابر زلزله،  واحدها، علایم و اختصارات

 فصل دوم : شرایط کلی ارائه تایید مدارک فنی و مستندسازی
ارائه طرح و محاسبه ، نقشه ها ومدارک فنی، نظارت و بازرسی،  آزمایش بارگذاری، تصویب روشهای خاص طراحی یا اجرا

فصل سوم : مصالح و اجزای بتن

کلیات،  سیمان،  سنگدانه یا مصالح سنگی،  آب،  مواد افزودنی،  مواد جایگزین سیمان یا مکمل سیمان،  مواد جایگزین سیمان یا مکمل سیمان

فصل چهارم : میلگردهای مصرفی
علائم اختصاری،  میلگردهای فولادی،  میلگردهای کامپوزیتی

فصل پنجم : مقاومت بتن

علائم اختصاری، کلیات ، مبانی تعیین نسبتهای اختلاط بتن،  تعیین نسبتهای اختلاط بر اساس تجربه کارگاهی و مخلوط های آزمایشی

فصل ششم : پایایی(دوام)بتن و میلگردهای فولادی

کلیات،  مکانیزمهای کاهنده پایایی،  ضوابط ویژه برای افزایش پایایی در شرایط محیطی مختلف،  دسته بندی شرایط محیطی و الزامات بتن مسلح در معرض یون‌های کلرید،   تخمین عمر مفید ساختمانهای بتن مسلح،  دوام در محیط‌های در معرض دوره های یخ زدن و آب شدن،  تدابیر احتیاطی در محیط‌های سولفاتی، پوشش بتنی روی میلگردها

فصل هفتم : اجرای بتن

نیروی انسانی ، تجهیزات و آماده سازی محل بتن ریزی،  اختلاط بتن، انتقال بتن،  بتن ریزی،  تراکم بتن، پرداخت سطح بتن، عمل آوردی

فصل هشتم : اجرای بتن در شرایط غیر متعارف

شرایط غیر متعارف، اجرای بتن در هوای گرم،  ضوابط ویژه اجرای بتن در مناطق ساحلی خلیج فارس و دریای عمان

ضوابط ویژه اجرای بتن در هوای سرد،  مشخصات بتن پمپی(پمپ شونده)،  مشخصات بتن های پاشیدنی(شاتکریت)، مشخصات بتن های مصرفی برای بتن ریزی از طریق ترمی(قیف و لوله)، مشخصات بتن های مصرفی در شمع های بتنی در جاریز

 فصل نهم : بتن های ویژه
علائم اختصاری،  کلیات،  بتن پر مقاومت، بتن الیافی، بتن خود تراکم، بتن اصلاح شده با پلیمر، بتن سنگین، بتن سبک

فصل دهم : ارزیابی و کنترل کیفیت و بازرسی بتن و مصالح مصرفی

علائم اختصاری،  کلیات،  ضوابط پذیرش سیمانهای پرتلند،  ضوابط پذیرش سنگدانه های مصرفی در بتن،  ضوابط پذیرش آب مصرفی در بتن، ضوابط پذیرش مواد افزودنی مصرفی در بتن، ضوابط پذیرش پوزولان ها و مواد شبه سیمانی، ضوابط پذیرش میلگردهای مصرفی در بتن، ضوابط پذیرش بتن های مصرفی در کارگاه،  کنترل و بازرسی بتن و اجرای آن

فصل یازدهم : ضوابط فولادگذاری

بریدن میلگردها، خم کردن میلگردها، جایگذاری و بستن آرماتورها، کاربرد توام انواع مختلف فولاد، رواداری ها، نقشه ها و جزئیات لازم برای اجرای میلگردها

فصل دوازدهم : ضوابط قالب بندی در بتن،لوله ها و مجراهای مدفون و درزهای بتن
علائم اختصاری، کلیات و تعاریف،  درزهای بتن

فصل سیزدهم : اصول تحلیل و طراحی

علائم اختصاری،  گستره،  اهداف طراحی،  اصول پایه طراحی،  ضرایب ایمنی، اعضای سازه ای، اصول تحلیل، مشخصات مصالح، مشخصات هندسی، بارگذاری، طراحی در حالت حدی نهایی مقاومت،  کنترل در حالت حدی بهره برداری

فصل چهاردهم :خمش و بارهای محوری

علائم اختصاری،  گستره،  حالت حدی نهایی مقاومت در خمش و نیروی محوری، فرضیات طراحی مقطع، ضوابط کلی طراحی، محدودیت‌های آرماتورها در قطعات خمشی، ضوابط تیرهای T شکل و تیرچه های بتنی، فاصله تکیه گاههای جانبی قطعات خمشی، ابعاد طراحی برای قطعات فشاری، محدودیت‌های آرماتورها در قطعات فشاری(ستون‌ها)،  مقاومت اتکایی،  محدودیتهای فولادگذاری جهت اعضای خمشی یا فشاری

فصل پانزدهم :برش و پیچش

علائم اختصاری،  گستره، حالت حدی نهایی مقاومت در برش،  نیروی برشی مقاوم تامین شده توسط بتن،  نیروی برشی تامین شده توسط آرماتورها،  ضوابط کلی طراحی برای برش،  محدودیت آرماتورهای برشی،  حالت حدی نهایی پیچش،  لنگر پیچشی مقاوم تامین شده توسط آرماتورهای پیچشی، ترکیب پیچش و خمش- پیچش و برش،  محدودیت های آرماتورهای پیچشی، لنگر پیچشی نهایی در اعضای ساختمان های نامعین، جزئیات تکمیلی آرماتورهای عرضی، برش اصطکاکی ،   ضوابط ویژه برای اعضای خمشی با ارتفاع زیاد(تیرهای عمیق)،  ضوابط ویژه برای دستکها و شانه ها، ضوابط ویژه برای دیوارها، ضوابط ویژه برای دالها و شالوده ها، ضوابط ویژه برای اتصالات قابها

فصل شانزدهم : اثر لاغری و کمانش  

علائم اختصاری، گستره،  کلیات، طبقات مهار شده جانبی، طول آزاد قطعات فشاری، طول موثر قطعات فشاری، شعاع ژیراسیون،  ضوابط اثر لاغری، روش تشدید لنگرهای خمشی، حداقل برو محوری بار،  اثر لاغری در قطعات فشاری تحت اثر خمش دو محوره، تشدید لنگر خمشی در قطعات خمشی متصل به قطعات فشاری

فصل هفدهم : تغییر شکل و ترک خوردگی
علائم اختصاری، گستره،  تغییر شکل،  ترک خوردگی ها

فصل هجدهم : طراحی دال
علائم اختصاری،  گستره، تعاریف،  ضوابط کلی طراحی دال ها، آرماتورگذاری در دال ها

فصل نوزدهم : طراحی دیوار
علائم اختصاری، گستره، تعاریف، ضوابط کلی طراحی، محدودیت آرماتورها، دیوارهای باربر،  دیوارهای برشی،  دیوارهای حائل

فصل بیستم : طراحی شالوده 

علائم اختصاری، گستره،  تعاریف، ضوابط کلی طراحی  ، ضوابط تعیین بارهای وارد بر شالوده ها   ، آرماتورهای شالوده ها و شمع ها و محدودیتهای آنها  ، انتقال نیرو از پای ستون،دیوار یا ستون پایه بتنی به شالوده،  محدود کردن حرکت نسبی شالوده ها  ،  آرماتورهای حرارت و جمع شدگی در شالوده ها

فصل بیستم و یکم:مهار و وصله آرماتور 
علائم اختصاری، گستره، مهار میلگردها، ضوابط مهار آرماتورهای خمشی ، وصله میلگردها

فصل بیستم و دوم : ضوابط ویژه طراحی در برابر آتش سوزی
علائم اختصاری، گستره، مدت زمان مقاومت در برابر حریق،  اثر تغییرلت درجه حرارت بر مقاومت مصالح مصرفی   ،  ملاحظات طراحی

فصل بیستم و سوم: ضوابط ویژه برای طراحی در برابر زلزله
علائم اختصاری، گستره، ضوابط کلی طراحی  ، ضوابط ساختمانهای با شکل پذیری متوسط  ،  ضوابط ساختمانهای با شکل پذیری زیاد

فصل بیستم و چهارم : طرح و محاسبه قطعات بتن پیش تنیده

علائم اختصاری، گستره، تعاریف، روشهای پیش تنیدگی بتن   ،  ضوابط کلی طراحی  ، مشخصات بتن مصرفی  ، فولاد پیش تنیدگی ،   حالتهای حدی نهایی مقاومت  ، کنترل پایداری قطعات بتن پیش تنیده،  حالت حدی بهره برداری، طراحی برشی  ، پیچش،  کنترل مقاومت در پشت گیره ها و خفت انداختن سیم ها، جزئیات اجرائی  ،  ضوابط مربوط به آرماتورهای معمولی